Gözaltına Alma, Gözaltı Süresi ve İtiraz Şartları

Gözaltı işlemleri, Türk Ceza Kanunu (TCK), Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) ve ilgili yönetmeliklerle düzenlenmiştir. Bu süreçte dikkat edilen şartlar, temel hak ve özgürlüklerin korunması ile adil yargılamanın sağlanmasına yöneliktir.

Gözaltına Alma Şartları (CMK 91)

Gözaltına alınma işlemi şu şartlarda gerçekleştirilir:

• Makul Şüphe: Şüpheli hakkında suç işlendiğine dair somut delillere dayanan makul şüphe bulunmalıdır.

• Yakalama İşlemi: Gözaltı, yakalama işleminden sonra savcının kararıyla gerçekleştirilir.

• Kamu Düzeni ve Güvenliği: Gözaltına alınma, kamu düzenini sağlamak veya suçun aydınlatılması için zorunlu olmalıdır.

• Delil Karartma Riski: Şüphelinin serbest bırakılması durumunda delilleri yok etme, değiştirme veya saklama riski varsa.

• Kaçma Riski: Şüphelinin kaçma ihtimalinin bulunması.

• Kolluk Yetkisi: Suçüstü hallerinde kolluk kuvvetleri, savcının onayını beklemeden yakalama ve gözaltı işlemini başlatabilir.

Gözaltı Süresi Şartları

1. Normal Gözaltı Süresi: Şüpheli, yakalandıktan sonra en fazla 24 saat gözaltında tutulabilir.

2. Toplu Suçlarda Süre Uzatımı: Birden fazla kişi tarafından işlenen veya örgütlü suçlarda süre 48 saate çıkarılabilir.

3. Ağır Suçlarda Süre Uzatımı:

   • Sulh ceza hâkiminin kararıyla gözaltı süresi 4 güne kadar uzatılabilir.

   • Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlarda toplam süre 12 güne kadar çıkarılabilir.

4. Gözaltı Süresinin Hesaplanması:

   • Yakalama anından itibaren süre işlemeye başlar.

   • Şüpheliyi savcı önüne çıkarma süresi bu hesaba dâhildir.

5. Hakim Kararı: 24 saati aşan tüm gözaltı işlemleri için hâkimin onayı gereklidir.

Gözaltına Alınan Kişinin Hakları

• Savunma Hakkı: Şüpheli, avukatıyla görüşme hakkına sahiptir. Bu hak hiçbir şekilde kısıtlanamaz.

• Ailesine Haber Verilme: Şüphelinin ailesi veya bir yakınına gözaltı bilgisi iletilmelidir.

• Sağlık Kontrolü: Gözaltına alınan kişi, gözaltı süresi boyunca sağlık kontrolünden geçirilir.

• Susma Hakkı: Şüpheli, susma hakkını kullanabilir ve kendisine yöneltilen sorulara yanıt vermeyebilir.

İtiraz Şartları ve Süreci

1. İtiraz Hangi Durumlarda Yapılır?

   • Gözaltı kararının hukuka aykırı olması durumunda.

   • Gözaltı süresinin keyfi olarak uzatılması halinde.

   • Hak ihlalleri (örneğin avukata erişim engeli, kötü muamele) durumunda.

2. İtiraz Makamı:

   • Gözaltı işlemine karşı Sulh Ceza Hâkimliğine başvurulabilir.

3. İtiraz Süresi:

   • Gözaltı süresi boyunca veya serbest bırakılma sonrasında yapılabilir.

4. İtiraz Değerlendirme Süreci:

   • Hâkim, gözaltının hukuka uygunluğunu inceler. Hukuka aykırılık tespit edilirse gözaltı derhal sonlandırılır.