İş yerinde Mobbing Nedir?

İş yerinde Mobbing

İş yerinde Mobbing Nedir?

İş yerinde mobbing, bir veya birden fazla kişinin, iş yerindeki bir başka kişiyi, sistematik olarak, süreklilik gösteren, yıldırma, dışlama, psikolojik baskı, tehdit, hakaret, aşağılama gibi davranışlarla hedef alması olarak tanımlanabilir.

Mobbing, iş yerindeki çalışma ortamını olumsuz etkileyen, çalışanları demoralize eden, verimliliği düşüren ve hatta işten ayrılmalara neden olabilen bir sorundur.

Mobbing, iş yerindeki herhangi bir düzeydeki çalışana karşı uygulanabilir. Mobbing uygulayan kişi, işveren, işveren vekili, yönetici, meslektaş veya ast olabilir.

Mobbingin birçok farklı şekli vardır. Mobbingin en yaygın görülen şekilleri şunlardır:

Kişisel saldırılar: Kişisel saldırılar, mobbingin en yaygın görülen şeklidir. Bu tür saldırılar, çalışanın kişiliğine, fiziksel özelliklerine, ailevi durumuna veya dini inançlarına yönelik olabilir.
Aşağılama ve küçümseme: Aşağılama ve küçümseme, mobbingin bir diğer yaygın şeklidir. Bu tür davranışlar, çalışanın yeteneklerini, iş performansını veya kararlarını eleştirmek şeklinde olabilir.
Yıldırma: Yıldırıma, çalışanın iş yükünü artırmak, onu önemli görevlerden uzak tutmak veya onu izole etmek şeklinde olabilir.
İşyerinde dışlama: İşyerinde dışlama, çalışanın iş arkadaşlarıyla iletişimini engellemek veya onu işyerinde yalnız bırakmak şeklinde olabilir.

Mobbingin çalışanlar üzerindeki olumsuz etkileri şunlardır:

Psikolojik sorunlar: Mobbing, çalışanlarda stres, kaygı, depresyon, uyku sorunları, öfke, güvensizlik gibi psikolojik sorunlara yol açabilir.
İş performansında düşüş: Mobbing, çalışanların iş performansında düşüşe neden olabilir.
İşten ayrılmalar: Mobbing, çalışanların işten ayrılmalarına neden olabilir.

Mobbinge maruz kalan çalışanlar, aşağıdaki adımları atarak kendilerini korumaya çalışabilirler:

Mobbingin farkına varmak: Mobbinge maruz kalındığının farkına varmak, ilk adımdır.
Destek almak: Mobbinge maruz kalan çalışanlar, ailelerinden, arkadaşlarından veya profesyonel bir danışmandan destek alabilirler.
Olaylara kayıt tutmak: Mobbinge maruz kalınan olaylara ilişkin kayıt tutmak, olayın ispatı açısından önemlidir.
Kendilerini savunmak: Mobbinge maruz kalan çalışanlar, kendilerini savunmaya çalışmalıdırlar.
Yetkililere şikayette bulunmak: Mobbinge maruz kalan çalışanlar, olayı yetkililere şikayet edebilirler.

Türkiye’de iş yerinde mobbing, İş Kanunu’nun 24. maddesindeki “Haklı nedenle derhal fesih” kapsamında değerlendirilmektedir. Bu maddeye göre, işverenin veya işveren vekilinin işçiye karşı mobbing uyguladığını ispatlayan işçi, iş akdini haklı nedenle derhal feshedebilir.

İş yerinde mobbingin önlenmesi için işverenler, aşağıdaki önlemleri almalıdır:

Mobbingin tanımını ve etkilerini çalışanlara anlatmak: İşverenler, çalışanlara mobbingin tanımını ve etkilerini anlatarak onları mobbinge karşı bilinçlendirmelidir.
Mobbingin önlenmesi için politika ve prosedürler oluşturmak: İşverenler, mobbingin önlenmesi için politika ve prosedürler oluşturmalıdır.
Mobbingi bildirme mekanizmaları oluşturmak: İşverenler, mobbingi bildirme mekanizmaları oluşturmalıdır.
Mobbinge karşı etkin bir soruşturma süreci yürütmek: İşverenler, mobbinge karşı etkin bir soruşturma süreci yürütmelidir.

Mobbing Cezası Nedir?

Mobbingin cezası, uygulanan mobbingin şekline ve mağdurun uğradığı zarara göre değişmektedir.

İş yerinde mobbing, İş Kanunu’nun 24. maddesinde “Haklı nedenle derhal fesih” kapsamında değerlendirilmektedir. Bu maddeye göre, işverenin veya işveren vekilinin işçiye karşı mobbing uyguladığını ispatlayan işçi, iş akdini haklı nedenle derhal feshedebilir. İş akdini haklı nedenle fesheden işçi, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı gibi haklarını alabilir.

Mobbing, Türk Ceza Kanunu’nda da düzenlenmiştir. Türk Ceza Kanunu’nun 123. maddesine göre, huzuru bozmak amacıyla bir kimseye sürekli telefon açmak, gürültü yapmak gibi rahatsız etmeye çalışarak hukuku aykırı başka davranışlarda bulunulması halinde mağdurun şikâyeti üzerine üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir.

Türk Ceza Kanunu’nun 86. maddesine göre, kasıtlı bir şekilde başkasının vücuduna acı veren, sağlığını ya da algılama yeteneğinin bozulmasına sebep olan kişi 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.

Mobbing, cinsel taciz niteliğindeyse, mağdurun şikâyeti üzerine Türk Ceza Kanunu’nun 105. maddesi uyarınca üç aydan iki yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası verilir.

Mobbing, bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakan nitelikteyse, mağdurun şikâyeti üzerine Türk Ceza Kanunu’nun 109. maddesi uyarınca bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir.

Mobbing, bir kimseyi hürriyetinden yoksun bırakmak amacıyla tehdit veya hileyle gerçekleştirmişse, mağdurun şikâyeti üzerine Türk Ceza Kanunu’nun 110. maddesi uyarınca iki yıldan yedi yıla kadar hapis cezası verilir.

Sonuç olarak, mobbinge maruz kalan çalışanlar, aşağıdaki adımları atarak haklarından yararlanabilirler:

İş akdini haklı nedenle derhal feshetme: İşverenin veya işveren vekilinin mobbing uyguladığını ispatlayan işçi, iş akdini haklı nedenle derhal feshedebilir.
Ceza davası açma: Mobbing, Türk Ceza Kanunu’nda da düzenlendiğinden, mobbinge maruz kalan çalışanlar, mobbing uygulayan kişiler hakkında ceza davası açabilirler.
Manevi tazminat davası açma: Mobbinge maruz kalan çalışanlar, uğradıkları manevi zararın tazmini için mobbing uygulayan kişiler hakkında manevi tazminat davası açabilirler.

Kamuda Mobbing Cezası

Mobbing Davası Açma Şartları

Mobbing davası açmak için gerekli şartlar şunlardır:

Mobbinge maruz kalındığının ispat edilmesi: Mobbinge maruz kalındığının ispatı için, mağdurun mobbinge maruz kaldığına dair delilleri sunması gerekir. Bu deliller, mobbingi gerçekleştiren kişilerin tanık beyanları, mağdurun işyerindeki performansını gösteren belgeler, mağdurun psikolojik durumunu gösteren belgeler gibi her türlü delil olabilir.
Mobbingin işçinin kişilik haklarına zarar vermesi: Mobbing, işçinin kişilik haklarına zarar veriyorsa, işçi mobbinge karşı dava açabilir. Mobbingin kişilik haklarına zarar verdiğinin tespit edilmesi için, mobbingin mağdur üzerinde yarattığı olumsuz etkilerin değerlendirilmesi gerekir.

İş yerinde mobbinge maruz kalan işçiler, mobbinge maruz kaldıklarını ispatlayarak, iş akdini haklı nedenle derhal feshedebilirler. İş akdini haklı nedenle fesheden işçi, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı gibi haklarını alabilir.

Mobbinge maruz kalan işçiler, mobbing uygulayan kişiler hakkında ceza davası da açabilirler. Ceza davası sonucunda, mobbing uygulayan kişilere, Türk Ceza Kanunu’nda öngörülen cezalar uygulanabilir.

Mobbinge maruz kalan işçiler, mobbingin yarattığı manevi zararın tazmini için de mobbing uygulayan kişiler hakkında manevi tazminat davası açabilirler. Manevi tazminat davasında, mağdurun uğradığı manevi zararın miktarı, mobbingin süresi, mobbingin şekli, mobbingin mağdur üzerinde yarattığı olumsuz etkiler gibi faktörler göz önünde bulundurularak belirlenir.

Mobbing davası, iş mahkemesinde açılır. Mobbing davası açmak için, dava açma süresine dikkat etmek gerekir. Mobbing davası, mobbingin öğrenildiği tarihten itibaren iki yıl içinde açılmalıdır. Mobbing davası, mobbingin gerçekleştiği tarihten itibaren 10 yıl içinde de açılabilir.

657 sayılı Kanun’un 125. maddesine göre, bir kamu görevlisinin mobbing uyguladığının tespit edilmesi halinde, ilgili kamu görevlisine disiplin cezası verilebilir. Disiplin cezasının ağırlığına göre, kamu görevlisi hakkında aşağıdaki cezalar uygulanabilir:

Uyarma: Uyarma, bir kamu görevlisinin uyarılması ve durumunun üstlerinin bilgisine sunulmasıdır.
Kınama: Kınama, bir kamu görevlisinin yaptığı bir eylem veya davranış nedeniyle yaptığı hareketin uygunsuzluğunun belirtilmesidir.
Aylıktan kesme: Aylıktan kesme, bir kamu görevlisinin brüt aylık veya ücretinden 1/30’undan 1/8’ine kadar kesinti yapılmasıdır.
Kademe ilerlemesinin durdurulması: Kademe ilerlemesinin durdurulması, bir kamu görevlisinin bir kademe ilerlemesinin 1/4’ünden 1/2’sine kadar süresiz olarak durdurulmasıdır.
Devlet memurluğundan çıkarma: Devlet memurluğundan çıkarma, bir kamu görevlisinin memuriyetle ilişiğinin kesilmesidir.

Mobbinge maruz kalan kamu görevlileri, mobbing uygulayan kişiler hakkında disiplin soruşturması başlatılması için aşağıdaki adımları atabilirler:

Mobbinge maruz kaldıklarını belgelemek: Mobbinge maruz kalan kamu görevlileri, mobbinge maruz kaldıklarını belgelemek için, olayın gerçekleştiği tarih ve saati, olayın gerçekleştiği yeri, olayın gerçekleşmesini sağlayan kişileri, olayın içeriğini ve olayın mağdur üzerinde yarattığı etkileri gösteren delilleri toplarlar.
Mobbingi bildirmek: Mobbinge maruz kalan kamu görevlileri, mobbingi bildirmek için, görev yaptıkları kurumdaki üstlerine, kurum insan kaynakları birimine veya Kamu Denetçiliği Kurumu’na başvurabilirler.

Mobbinge maruz kalan kamu görevlilerinin, mobbingin etkilerinden kurtulmaları için psikolojik destek almaları da önemlidir.