Abone Ol

Araç Mahrumiyet Bedeli İkame Araç

Araç mahrumiyet bedeli ve ikame araç kavramları, trafik kazası veya aracın kullanılamaz hale geldiği durumlarda karşımıza çıkar. İkisi çoğu zaman birbirine karıştırılsa da farklıdır:

Araç Mahrumiyet Bedeli

Bir kişinin aracı kaza, arıza veya başka bir sebeple kullanılamaz hale geldiğinde, aracından mahrum kaldığı süre boyunca uğradığı kullanım kaybı zararını ifade eder.
Örneğin; ticari taksi sahibi aracını çalıştıramadığı günlerde gelir elde edemez. Bu kayıp, araç mahrumiyet bedeli olarak talep edilebilir.
Özel araçlarda da kişi aracını günlük yaşamında kullanamadığı için bu zararın maddi karşılığı hesaplanabilir.

İkame Araç

Araç mahrumiyet bedeli yerine uygulanabilecek bir yöntemdir.
Kaza sonrası aracınız servisteyken sigorta şirketi tarafından size geçici bir araç tahsis edilmesi durumudur.
Böylece kişi araçsız kalmaz, mağduriyet yaşamaz.
İkame araç, özellikle kasko sigortası poliçelerinde ve bazı trafik sigortalarında ek hizmet olarak sunulabilir.

Araç Mahrumiyet Bedeli İkame Araç Kim Tarafından Karşılanır?

1. Araç Mahrumiyet Bedeli

Eğer kazaya karşı taraf sebep olmuşsa:
- Karşı tarafın Zorunlu Trafik Sigortası bu zararı karşılamakla yükümlüdür.
- Trafik sigortası limitleri dahilinde, aracınızın kullanılamadığı günler için tazminat ödenir.
Eğer kaza sizin kusurunuzdan kaynaklanmışsa:
- Trafik sigortanız kendi aracınızı kapsamaz.
- Bu durumda, ancak kasko sigortanız varsa mahrumiyet bedeli talep edebilirsiniz (kasko poliçenizde bu teminatın olması şartıyla).

2. İkame Araç

Kasko Sigortası kapsamında, aracınız serviste kaldığında size geçici araç tahsis edilir.
Bazı özel durumlarda, karşı tarafın sigortası da ikame araç hizmeti verebilir ama yaygın olan kasko sigortasının bu hizmeti sunmasıdır.

Özet

Karşı taraf kusurlu → Trafik sigortası araç mahrumiyet bedelini öder.
Siz kusurlu → Kasko sigortanız varsa ikame araç veya mahrumiyet bedelini alabilirsiniz.
İkame araç hizmeti → Genellikle kasko sigortası tarafından sağlanır.

Araç Mahrumiyet Bedeli İkame Araç Etkileyen Faktörler

Araç Mahrumiyet Bedelini Etkileyen Faktörler

Aracın Kullanım Amacı
- Ticari araçlarda (taksi, kamyonet, otobüs vb.) mahrumiyet bedeli daha yüksek olur çünkü aracın kazanç kaybı vardır.
- Hususi araçlarda günlük kullanım dikkate alınır.
Aracın Piyasa Değeri ve Segmenti
- Lüks veya yüksek segmentli araçlarda günlük kullanım bedeli daha yüksektir.
- Ekonomik sınıf araçlarda ise daha düşük hesaplanır.
Arızanın / Hasarın Giderilme Süresi
- Aracın serviste kaldığı süre, alınacak mahrumiyet bedelini doğrudan belirler.
- Onarım uzun sürerse tazminat miktarı da artar.
Kusur Oranı
- Karşı taraf tamamen kusurluysa bedelin tamamı ödenir.
- Kusur paylaşımı varsa (örneğin %50 – %50) tazminat da orantılı ödenir.
Sigorta Teminatları
- Trafik sigortasının teminat limiti
- Kasko poliçesinde “kullanım kaybı” teminatının bulunup bulunmaması

İkame Aracı Etkileyen Faktörler

Kasko Poliçesi Kapsamı
- Her kaskoda ikame araç teminatı yoktur. Ek hizmet olarak alınması gerekir.
Onarım Süresi
- Aracın serviste kalış süresi kadar ikame araç tahsis edilir.
- Bazı poliçelerde bu süre günlük veya toplam gün sayısıyla sınırlandırılabilir (örneğin 7 gün, 15 gün, 30 gün).
Aracın Sınıfı ve Segmenti
- Poliçede yazılı sınıfa uygun bir ikame araç verilir.
- Örneğin B segmenti bir aracınız varsa genellikle aynı segmentte bir araç sağlanır.
Kusur Durumu
- Karşı taraf kusurluysa ve onun sigortası ikame araç hizmeti sunuyorsa araç tahsis edilebilir.
- Kendi kusurunuz varsa, sadece kaskonuzun sağladığı haklardan yararlanabilirsiniz.

Araç Mahrumiyet Bedeli İkame Araç Yargıtay Kararları

Yargıtay’ın Öne Çıkan Kararları

1. Yargıtay 4. Hukuk Dairesi – E. 2021/26777, K. 2022/11236 (29 Eylül 2022)

Esas Karar: Aracın serviste kaldığı süre boyunca kiralama faturası olmasa bile, hâkim zarar tespitinde bulunabilir. Türk Borçlar Kanunu m. 50 uyarınca, araç mahrumiyet tazminatı talebi, bilirkişi raporu ve makul tamir süresi temel alınarak objektif şekilde değerlendirilmeli; yalnızca belge eksikliğine dayanarak ret kararı vermek hatalıdır.
Sonuç: Yerel mahkeme kararı, kanun yararına temyizle bozulmuştur.

2. Yargıtay 17. Hukuk Dairesi – E. 2017/1625, K. 2018/1686 (8 Mart 2018)

Esas Karar: Belge olmasa dahi hâkim, TBK m. 50 uyarınca makul onarım süresi ve emsal kira bedelini tespit ederek araç mahrumiyet bedeli belirleyebilir. Eksik incelemeyle ret kararı verilemez

3. Yargıtay 17. Hukuk Dairesi – E. 2014/15596, K. 2017/156 (17 Ocak 2017)

Esas Karar: Araç mahrumiyet bedeli, onarım süresi ile benzer araçların günlük kira bedelinin çarpımıyla hesaplanmalı. Ancak buradan zorunlu giderler düşülmelidir (yakıt, amortisman gibi). Bilirkişi raporu alınması şarttır.

4. E. 2015 Dosya – İkame Araç Bedeli Tespiti (Ebru Ünsal’ın Örneği)

Trafik kazası sonrası bilirkişi raporu doğrultusunda; 15 günlük tamir süresi, günlük 150 TL kira bedeli ile toplam 2.250 TL ikame araç zararı kabul edilmiştir. Kusur oranı %75–%25 dağılımına göre tazminat belirlenmiştir.

Hukuki Çerçeve ve Görüşler

“Normatif zarar” reddi: Aracın serviste kaldığı süre zarfında ikame araç kullanılmadan sadece kullanım hakkından mahrum kalındığına dair tazminat talepleri için Yargıtay normatif zarar şeklinde olunan bu talepleri kabul etmemiştir. Ancak fiilen bir zarar oluşmuşsa (örneğin, siz bir araç kiralamışsanız), bu zarar kabul edilebilir.
Olaya göre objektif tespit yetkisi: TBK m. 50 kapsamında hâkim; zarar miktarı tam açıkça ispatlanmasa bile, olayın olağan akışına, zarar görenin içinden geçtiği duruma ve hukuki ilkelere uygun şekilde, makul ve hakkaniyetli bir tazminat tutarı belirleyebilir.